DIABETES (SUIKERZIEKTE)

Veel mensen met diabetes, ofwel suikerziekte, hebben kwetsbare voeten. Ze lopen het risico op het krijgen van allerlei soorten beschadigingen aan de huid van de voeten. Voor voetwonden bij diabetes geldt: voorkomen is beter dan genezen!

Beschermende sokken

Sokken met harde naden of die te strak zitten, kunnen verwonding van de huid van de voeten veroorzaken. Bij kwetsbare voeten bij diabetes kan het waardevol zijn om sokken te gebruiken die de voeten kunnen beschermen. Dat betekent: zonder harde naden of afknellend elastiek en met een goede pasvorm en polstermateriaal. Het risico van te grote drukken en schuifkrachten en dus beschadiging van de voet kan daarmee worden verkleind. Er bestaat enige wetenschappelijke onderbouwing van het belang van beschermende sokken bij diabetes.

Verminderd gevoel

Bij ongeveer de helft van de mensen met diabetes zijn de zenuwen naar de voeten aangedaan, ‘neuropathie’ wordt dat genoemd.1 Zij hebben daardoor minder of geen gevoel meer aan de voeten, waardoor ze tijdens de dagelijkse bezigheden (te) laat waarnemen dat de huid door druk en schuifkrachten overbelast en beschadigd raakt.

Overmatige druk of schuifkrachten

Die overmatige druk of schuifkrachten treden vaak op door druk van schoeisel op uitstekende botdelen van de voorvoet. Dit is vooral het geval bij mensen met een brede voorvoet, een scheve grote teen (hallux valgus), hamer- of klauwtenen of over elkaar liggende tenen. Ook de voetzool van de voet heeft het zwaar te verduren. Het hele lichaamsgewicht wordt er immers door gedragen. Het beschermende vetpolster in de voetzool onder de bal van de voet kan dunner geworden zijn. Hierdoor raakt de huid tijdens lopen overbelast en kan een wond ontstaan. Andere tekenen van overbelasting kunnen zijn: een blaar, kloof of een rode drukplek.

Eelt

De aanwezigheid van overmatige eeltvorming of van een bloeduitstorting in de huid is een teken van te grote drukken of schuifkrachten op deze huid en betekent een verhoogd risico op het ontstaan van een open wond. Verwijdering van eelt, of nog beter, voorkoming ervan is dus belangrijk.

Droge huid en kloven

Bij diabetes kunnen bepaalde zenuwen aangedaan raken, autonome neuropathie wordt dat genoemd, die de zweetklieren aansturen. Daardoor kan de zweetproductie afnemen. De huid kan overmatig droog worden en er kunnen kloven ontstaan die zich tot wonden kunnen ontwikkelen.

Vaatvernauwingen

Ongeveer de helft van de mensen die diabetes en een voetwond hebben, heeft vaatvernauwingen in de benen waardoor onvoldoende bloed met zuurstof in de huid van de voet kan belanden.2 Hierdoor kan de genezing van een voetwond vertraagd of zelfs onmogelijk worden. In een aantal gevallen is amputatie van een teen of groter deel van de voet of het been dan onvermijdelijk. Vooral voetwonden die ontstoken raken door een infectie vergroten het risico op amputatie.

Loop met risicovoet niet op blote voeten, alleen sokken of slippers

In de meest recente (2017) richtlijn 'Diabetische voet'  heeft de samenstellende multidisciplinaire werkgroep, op basis van een combinatie van literatuuronderzoek en hun eigen expertise, uitspraken gedaan over het binnenshuis en buitenshuis lopen met alleen sokken aan de voeten:3 "Sommige patiënten lopen thuis bij voorkeur op blote voeten, alleen sokken of slippers. De voordelen van het lopen op blote voeten, alleen sokken of slippers ten opzichte van adequaat schoeisel wegen hoogstwaarschijnlijk niet op tegen de nadelen. Naast de hoge druk onder de voet zijn er andere mogelijke schadelijke gevolgen zoals gebrek aan bescherming tegen thermische of externe trauma."3 De werkgroep concludeerde op basis van literatuuronderzoek:4,5 "Er zijn indirecte aanwijzingen, door de toename in de mechanische druk onder de voet, dat het lopen op blote voeten, alleen sokken of slippers het risico op een voetulcus verhoogt en daarom afgeraden dient te worden bij iemand met diabetes mellitus en een verhoogd risico op een voetulcus."3 Dit advies geldt voor zowel binnenshuis als buitenshuis.3

Dagelijks schone sokken, naadloos bij voorkeur

Over sokken komen wij nog de volgende expert mening tegen in de recente richtlijn 'Diabetische voet': "Geadviseerd wordt dagelijks de sokken te wisselen, bij voorkeur zijn de sokken naadloos of u kunt de sokken binnenstebuiten dragen."3

Referenties

  1. Dyck PJ, Kratz KM, Karnes MS, et al. The prevalence by staged severity of various types of diabetic neuropathy, retinopathy, and nephropathy in a population-based cohort: the Rochester diabetic neuropathy study. Neurology 1993;43:817-24. https://doi.org/10.1212/wnl.43.4.817.
  2. Prompers L, Huijberts M, Apelqvist J, et al. High prevalence of ischaemia, infection and serious comorbidity in patients with diabetic foot disease in Europe. Baseline results from the Eurodiale study. Diabetologia 2007; 50: 18–25. https://doi.org/10.1007/s00125-006-0491-1.
  3. Federatie medisch specialisten. Richtlijn Diabetische voet [Internet]. Nederlandse Internisten Vereniging als initiatiefnemer. Utrecht: 2017. Beschikbaar via: https://richtlijnendatabase.nl/richtlijn/diabetische_voet/startpagina_diabetische_voet.html
  4. Pham H, Armstrong DG, Harvey C, et al. Screening techniques to identify people at high risk for diabetic foot ulceration: a prospective multicenter trial. Diabetes Care. 2000;23(5):606-11. https://doi.org/10.2337/diacare.23.5.606.
  5. Monteiro-Soares M, Boyko EJ, Ribeiro J, et al. Predictive factors for diabetic foot ulceration: a systematic review. Diabetes Metab Res Rev. 2012;28(7):574-600. https://doi.org/10.1002/dmrr.2319.

Onze conclusies over 'Diabetes sokken'

Een verminderd gevoel aan een of twee benen kan het risico op beschadiging van de huid vergroten. Je krijgt mogelijk minder waarschuwingssignalen bij overmatige druk of schuifkrachten.

Overmatige druk of schuifkrachten op de huid van uw been kunnen tot beschadiging leiden. Bijvoorbeeld een wond. Voor een snel en goed herstel van die beschadiging is een goede doorbloeding nodig. Een vaatvernauwing aan een been kan daarbij een probleem vormen.

Dat kunnen redenen zijn om extra aandacht te besteden aan het kiezen van goede sokken. Sokken die niet knellen. Sokken met een vlakke teennaad - ook wel naadloze sokken diabetes genoemd - waarbij de druk op de huid goed verdeeld wordt. Sokken die een goede pasvorm hebben en voldoende wijd zijn. Mooie en comfortabele sokken. Sokken die een bijdrage leveren aan jouw gezondheid en jouw leven prettiger maken.